[2003, Listopad]

2003-11-29, Snieg

Szczyty Pindosu znowu biale. Sprobuje je sfotografowac, ale sa troche za daleko jak na moj 2x zoom. Na razie o tym pisze. I czekam na snieg w Janenach!

2003-11-29, Zycie nocne

Urodziny Marianny i Andzeli: 25 osob tanczy chasapiko w pomieszczeniu 3x3. Bulgarskie wino z przystawkami. Do wina wrzuca sie kawalki jablek.
O 23:30 urywamy sie z imprezy - do masta, do klubu, do europejskiej muzyki. Mamy szczescie. Wasilis, elektryk z hotelu Ziaka zabiera nas swoja furgonetka do samego centrum. Potem bladzimy, szukajac lokalu, gdzie by sie dalo wejsc. Trafiamy do dziwnego miejsca, Mainstream Bar. Ciasno, ale muzyka wyraznie anglo-saska. Zostajemy. Pijemy piwo i tanczymy w miejscu - przy naszym malym stoliku. Prym jak zwykle - nasz party-maker - Grzes! Dostajemy z jego powodu dodoatkowego drinka.
Grecy siedza dookola, nikt sie nie rusza. Niektorzy probuja rozmawiac. Wszyscy sacza powoli drinki - wszyscy na nas patrza.
Kolejna z moich ulubionych greckich fraz: i kseni ine perieregi! Cudzoziemcy sa dziwni! Ja to mowie, nie Grecy.

2003-11-28, Wycieczka do Dodoni

I tak oto udało nam się, po 2 miesiącach, wyjechać z Janen. Blisko, ale zawsze. Dodoni, miejsce wyroczni starożytnej Grecji, dorównującej sławą Delfom, leży za górami na południe od Janen. Droga wspina się serpentynami, by wjechać w piękną, dziką dolinę, na którą góruje niemal 2-tysięcznik.
O ironio, padało. Rozpadało się na dobre, gdy dotarliśmy na miejsce. Parasolki w tylu kolorach - chyba symbol programu IKY w Janenach. Wobec tego oprowadzenie wyszło nieco pospiesznie, troszkę tonęliśmy w błocie. Dodoni to przede wszystkim wspaniały teatr na 18 tysięcy widzów, niestety obecnie w renowacji. Nie można więc się wspiąć na ostatnie rzędy i sprawdzić akustykę. Na czas renowacji zbudowano mały drewniany-stalowy teatrzyk, w którym odbywają się latem przedstawienia. Oczywiście niebo a ziemia.
Poza teatrem niewiele: fundamenty świątyń: Afrodyty, Zeusa, Dione, Heraklesa. Jak zwykle bywa, jest i wczesnochrześcijańska bazylika. Oraz najważniejsze - sam budynek wyroczni z potomkiem Świętego Dębu, który rósł pośrodku i który w niejasny jeszcze dla mnie sposób pomagał kapłanom w udzielaniu odpowiedzi.
Zły stan Dodoni to niestety wina budulca, zwykły kamień wapienny z pobliskich gór źle znosi deszcze i Dodoni się po prostu rozpuszcza. I jeszcze kwestia odkrycia - pani przewodniczka nawet słowem nie wspomniała o naszym Mineyce, który podobno odkrył Dodoni. Gdzie jest prawda?

2003-11-27, Szpital bez konca

To po prostu ponizajace. Musimy otrzymac zaswiadczenie o stanie zdrowia do pozwolenia na pobyt. Kazdy lekarz zada innego zestawu badan; niektore - przyznam - sa dosc egzotyczne, na przyklad proba gruzliczna, Mantoux, jesli sie nie myle.
Mialem duzo szczescia, juz mam w reku zaswiadczenie, oficjalne, opatrzone trzema pieczatkami, w tym jedna okragla. Tylko trzy dni. "Tylko", powinienem napisac. W zaswiadczeniu stoi czarno na bialym, ze "obywatel X nie stanowi zagrozenia dla Zdrowia Publicznego". Uff.
Inni, mniej "zahartowani", przezywaja wszystkie te biurokratyczne przepychanki w stresie i w depresji.

2003-11-25, "Mine dipla mu"

Niekwestionowanym hitem greckiej muzyki pop jest obecnie "Mine dipla mu" Mariandy... hmm, jakiejś-tam, znany raczej ze śmiałego jak na Grecję teledysku niż szczególnych walorów muzycznych. Co zastanawiające, piosenka zaczyna się dzwonkiem telefonu komórkowego, który wygrywa pierwsze dźwięki piosenki. Nie ma to jak potęga reklamy - potem wszyscy będą chcieli, by i ich telefony tak dzwoniły!
Dwa słowa o greckiej reklamie: w owych teledyskach (tak, my nie oglądamy TV, tylko słuchamy!) wszyscy piją whisky Dewar's; poza tym, gdy zaczyna się blok reklamowy, od razu poziom dźwięku podskakuje o co najmniej trzy kreski. To miłe zauważyć coś, o czym uczyło się na studiach!

2003-11-24, "Nigdy w niedzielę"

Waso już w poniedziałek zrobiła nam ogromną niespodziankę: obejrzeliśmy "Pote tin Kiriaki" z Meliną Merkuri w roli głównej i z muzyką Manosa Chadzidakisa; film, z którego pochodzi sławna piosenka "Ta pedia tu Pirea" (Dzieci Pireusu).
To zadziwiające, że takie dwa filmy-filary greckiej kinematografii, "Pote tin Kiriaki" i "Grek Zorba" są tak do siebie podobne. Oba mówią o cudzoziemcu poznającym nowogrecką kulturę: tu jest to Amerykanin, tam był Anglik. Obydwa mówią o greckim sposobie na szczęście, o odrzuceniu "radości duchowej" na rzecz "radości zmysłowej". "Pote tin Kiriaki" jest jednak o wiele łatwiejszy w odbiorze, o wiele bardziej czarno-biały (niezamierzona ironia). Amerykanin jest naiwnym klasykofilem, który przybywa do Grecji tropić powody upadku tej "największej z kultur". Traktuje Melinę jako symbol i próbuje ją przekabać na stronę "Zachodu". Prawie mu się udaje, ale to w końcu on zostaje przekabacony i tańczy chasabiko bijąc tuzinami szklanki, całe szczęście już bez uzo.
Zadziwiające, że greckość wychodzi najłatwiej w kontakcie z nami, "barbarzyńcami". Nasze, polskie najważniejsze filmy są polskie do głębi, tak polskie, że nie-Polak ich nie ma szans zrozumieć. Greckie filmy (tj. Filmy) robione są tak dla Greków, jak i nie. I - świadomie czy nie, filmy te staly się jednym z fundamentów turystyki, a sceny (i muzyka) z nich są odgrywane w nieskończoność we wszystkich letniskowych miejscowościach, tak dla cudzoziemców, jak i dla Greków.
Chciałbym zaryzykować twierdzenie, że takie "Pote tin Kiriaki" jest elementarzem współczesnego Greka, filmem, dla którego nie mogę znaleźć odpowiednika u nas.

2003-11-23, Wycieczka na Lefkadę

Przeczytawszy wieczorem, już w autobusie, parę wiadomości o Lefkadzie, bardzo się zdumiałem. Wyspa oddalona o zaledwie 82 metry od lądu. Przede wszystkim jednak pada mit o stopie Turka, która nie stanęła na Wyspach Jońskich. Lefkada była turecka przez ponad 180 lat, aż do końca 17. wieku, kiedy została odbita przez Morosiniego (tego Morosiniego, który jest odpowiedzialny za współczesny kształt Partenonu, ale nie tego, który wystawił fontannę w Rethimno). Jak napisano w przewodniku (przywiozę!), "o turkokracji na Lefkadzie wiemy bardzo mało" i "jak ubogie było życie duchowe na wyspie możemy się przekonać po tym, ile pieśni i tańców zapożyczyli mieszkańcy Lefkady z innych wysp". Tymczasem wyspa była miejscem narodzin tak lefkadyskiego poety, Walaoritisa (biada wam, trzeci roku :) ), jak jednego z najbardziej znanych greckich poetów współczesnych, Angelosa Sikielianosa. Ale po po kolei.
Tym razem na wycieczkę ruszyliśmy we dwa samochody i w osiem osób. Do paczki (parea) dołączyli Diana (Rumunia), Roger (Hiszpania) i Lucka (Czechy). Droga wiodła znaną trasą do czasu, gdy dotarliśmy nad morze i musieliśmy wybrać: w prawo Parga, w lewo Preweza. No to w lewo. Tuż przed Prewezą wjechaliśmy nagle i nieoczekiwanie w obręb ruin Nikipolis, miasta wystawionego przez Oktawiana Augusta po zwycięstwie pod Akcjum. Ruiny bardzo rozległe, imponujące, w dużej mierze zachowane mury miejskie i pozostałości wielu bazylik, pałaców i "zwykłych" budynków. I droga, biegnąca dokładnie środkiem ruin. No tak, nie było czasu się zatrzymać.
Preweza, kojarząca mi się nierozerwalnie z Kariotakisem, nie rozczarowuje. Wprost przeciwnie - ta część, którą ogląda się mijając miasto w drodze do Akcjum, odpowiada opisowi znanemu z wiersza. Ale już wkrótce czekała nas nowa, nieoczekiwana aktracja - podmorski tunel, pozwalający ominąć zatokę Amwrakijską, długości ok. 2 km, łączący Prewezę z Aktio. Wyjechaliśmy już w Grecji Środkowej, po dwóch stronach morze. Parę zakrętów i zobaczyliśmy góry Lefkady, która jest sporą wyspą, ale i tak wzniesienia rzędu 1200 m npm wyglądają imponująco. Tuż przed wjazdem na groblę łączącą wyspę z lądem jeden zamek na górze, a potem od razu drugi, tuż przy drodze: Aja Mawra, broniący wstępu do Laguny Lefkady. I most, a właściwie mostek, jedyny znak tego, że Lefkada jest wyspą, nie zwodzony, ale obrotowy (!) - wokół jednego z końców, na osadzonej w morzu osi.
Z grobli wjeżdża się wprost do głównego miasta wyspy o nazwie (suprise, suprise) Lefkada. Miasteczko malutkie, 8 tys. mieszkańców (cała wyspa 22 tys.). Przewodniki radzą zostawić samochód od razu w porcie. Tak też uczyniśmy i główną ulicą/czką podążyliśmy na główny plac. Piękne, małe, trochę zaniedbane drewniane domki z werandami opartymi o słupy. Z obu strony ulicy tworzą się arkady. Sam plac rozległy, zamknięty z jednej strony weneckim kościołem (jak podobnym do tych kreteńskich). Wszędzie kafejki i tłum ludzi pijących kawę. Dzieci grają w piłkę. Usiedliśmy i my, ale od razu zaopatrzyliśmy się w pity oraz w lefkadyjski przysmak - pastilio: słodkie tabliczki z orzechów, sezamu lub płatków migdałowych w gęstym, miodowym syropie. Serbki twierdziły, że to słodycz znany i im, pochodzący z czasów ottomańskich, ale gdzie jest prawda na Bałkanach ;) ? Po odpoczynku ruszyliśmy na mały spacer. Jako że - zaopatrzywszy się w mapę - prowadziłem, udało mi się podprowadzić grupę do wszystkich lefkadyjskich kościółków. Wszystkie były zamknięte, jak się dowiedziałem później, ponieważ są... prywatne! Ogólnie jednak Lefkada jest cudowna i inna. Może czas jej chwały minął, ale i to robi wrażenie.
Popołudniem ruszyliśmy na plażę. Wybraliśmy plażę zachodnią, Ajos Nikitas, by mieć słońce jak najdłużej. Było bardzo ciepło, wszyscy w T-shirtach. Wspięliśmy się serpentynami i zaczęliśmy zjeżdżać ku plaży, a tu nagle - zakaz wkjazdu! Przypomniało mi się - sierpniowe trzęsienie ziemi uszkodziło szczególnie zachód wyspy. Ale nic to, póki da się jechać - jedziemy. Parę samochodów minęło nas z drugiej strony. Nikt nic nie komunikował na migi, więc może się uda. Następny znak - maksymalnie "20 km/h". Trzeba go w tym kontekście interpretować następująco: "był zakaz wjazdu, ale jak już wjechałeś, to przynajmniej jedź powoli". Udało się. Pusta, długa plaża z malutkimi kamyczkami. Przebimbaliśmy ze dwie godziny, korzystając ze słońca i brodząc w morzu, znów zadziwiająco ciepłym.
Trudno, wracaliśmy po ciepku do Janen, nawet raz czy dwa zgubiliśmy drogę. Oczywiście warto było.
Wieczorem przejmowałem się półgodzinnym spóźnieniem w oddaniu samochodów do wypożyczalni. Serbki zmyły mi po wszystkim głowę. Tak dobrze niby znasz Grecję, a nie nauczyłeś się stosunku do czasu? Bierz przykład z nas! Wierzcie mi, próbuję, próbuję.

2003-11-22, Zara (TM)

Postanowiłem się przyjrzeć z bliska, co robią panie na mieście. W programie panie stanowią większość i wiele dni popołudniami lub w soboty rano przesiadują w centrum - uczestnicząc w jakichś misteriach. Wracają potem wieczorem zmęczone i szczęśliwe, objuczone kolorowymi torbami i zamykają się razem w pokojach na długie godziny.
Panie zabrały mnie do sklepu Zara, ale bynajmniej nie żeby mi coś kupić (Zara w Janenach jest tylko damsko-dziecięcy). Łaskawie pozwoliły mi uczestniczyć w obrządkach w tej, że znów zacytuję Tomka, "świątyni konsumpcjonizmu". Na zewnątrz tłum - sami panowie, wyczekujący, przestępujący z nogi na nogę. W środku panie i pojedynczy biedni podążający za swoimi towarzyszkami lub zagubieni, udający, że przeglądają swetry czy buty. Panie w swoim żywiole, ubrania porozrzucane po cały sklepie (otwarty od 9.00, była 12.00). Dwie wielkie kolejki - do przymierzalni i do kas. I ten wyższy rodzaj porządku, jak występuje w grupach bez nas. Zabrało mi pół godziny, by przebyć 50 metrów dzielące koniec sklepu od wyjścia.
Czy wszędzie jest tak samo? Sklep w Grecji, zakupowiczki z Serbii, Ukrainy, Bułgarii, a czuję się jak w domu.

2003-11-20, Fotografowanie

Od czasu, kiedy powstała Galeria, moje życie tutaj obraca się w dużym stopniu wokół aparatu fotograficznego. Zabrałem się z dziewczynami i Aleksem na miasto - one na zakupy, my do kina (Doksa Si, że to już ostatnia część Matriksa!). Noc, a ja pstrykam nocne zdjęcia. Rozsierdziłem Jelenę. Odłóż to, pobądź trochę z nami. Już nie mogę. Nawet gdy nie mam przy sobie aparatu, wciąż wokół widzę te miejsca, te drzewa, te kolory, tych ludzi, którzy na pewno świetnie by wyszli na zdjęciu. Draga do mnie coś mówi, a ja ją na wpół słucham, na wpół jednak wyobrażam sobie w kadrze ten most, tą na czarno ubraną babcię i wodę w tle. Trela.
Ale warto, jak warto! Pstryknąłem te liście, które leżą na chodniku naszej drogi z hotelu na przystanek. Ile osób zauważyło je dopiero, gdy zobaczyli zdjęcie.

2003-11-19, Grecka telewizja

Przyszedłem do hotelu wcześniej niż zwykle (tj. przed zmrokiem) i zasiadłem przed telewizorem. Trudno co prawda w naszym pokoju zasiąść, jako że jedynymi meblami, które nadają się do siedzenia są dwa nasze łóżka, ale mniejsza z tym. Jesteśmy z Aleksem dżentelmenami i nie skarżymy się, że mieszkamy w najmniejszym pokoju w hotelu.
Trwał właśnie program publicystyczny o trudnej sytuacji w niektórych klasztorach, bodaj w Atenach. Kłócili się w studiu mnisi i osoby świeckie. Nikt nikomu nie dał dokończyć nawet jednego zdania, telefon z episkopatu został brutalnie przerwany i skomentowany. Reklama. Po reklamie studio było puste, pani prezenterka smutnym głosem oznajmiła, że niestety uczestniczy programu zeszli z tematu dyskusji na "ikojeniaka" (dosłownie "sprawy rodzinne") i dla dobra widzów audycja została przerwana.
Grecka telewizja zasługuje na studium, wcale nie deprymujące, ani pesymistycznie. Myślę o studentach socjologii kultury UW, czy uczestnikach "Audiowizualności w kulturze" w Instytucie Kultury Polskiej, znów UW, którzy piszą te eseje o polskich seriach, czy przemocy w polskiej telewizji. Na pęczki. A tu leży TAKi materiał! Dziennik telewizyjny z podkłądem muzycznym. Dziennik telewizyjny wypełniony w równym stopiu wiadomościami ze świata i plotkami ze świata muzycznego. Prgram "Kali mera", podczas którego prezenter rusza z kmarzystą na miasto i zadaje - dosłownie - przypadkowe pytania przypadkowym osobom. Fascynujące.

Być może niektóre z moich wpisów mają wydźwięk ironiczny. Tak nie jest, nie jestem - jakby to może okreśił Tomek - ironistą. Grecka rzeczywistość to źródło wiecznych zadziwień. Niczego więcej naprawdę nie oczekuję ani od Grecji, ani (że zakończę mocnym pociągnięciem pędzla) od życia.

2003-11-17, 17 listopada

Tego dnia, 30 lat temu, zdarzyły się te straszne sceny na Politechnice Ateńskiej. Na pamiątkę szkoły i uniwersytety są zamknięte. Lewica i centrum składają czerwone goździki przy pomniku ofiar tamtego dnia na dziedzincu Politechniki.
Wieczorem we wszystkich większych miastach odbyły się pochody. Niektóre z nich przybrały dość agresywne formy, dochodziło do starć z policją. W Tesalonikach młodzież porzucała sobie koktajlami Mołotowa. Wszystkie główne stacje telewizyjne, na pewno przygotowane zawczasu, dostarczały wyczerpujących relacji na żywo.
Tymczasem rano na zajęciach Waso puściła nam nagranie z płyty CD dołączonej do jakieś greckiej gazety, poświęcone tamtym dniom. Wysłuchaliśmy skandowania studentów "Chleba, edukacji, wolności" (Psomi, pedia, eleftheria), wysłuchaliśmy butnych przemówień przywódcy junty. Najbardziej wzruszające było jednak przedostanie i ostatnie nagranie. Ostatnia audycja studenckiego radiowęzła. Apel do żołnierzy zbliżających się w osłonie czołgów do Politechniki. "Bracia, żołnierze, zawróćcie" (Adelfi, stratiotes, giriste piso) i potem rozpaczliwy głos recytujący grecki hymn. A potem cisza i tylko strzały i szum czołgowych gąsienic.
Kupiłem CD z filmem - z gazety "Eleftherotipia". Na razie nie miałem odwagi go objerzeć. Obiecuję sobie, że za rok opowiem o 17N publicznie podczas jednego z tych greckich wieczorów.
I znów się zaskoczyłem - tak jak mnie nieoczekiwanie wzruszył 28 października, tak teraz znowu. Czekam na 25 marca.

2003-11-16, Wycieczka do Pargi

Najpierw chcieliśmy tam pojechać "po Bożemu", autobusami KTEL. Ale przecież jesteśmy Grecji i nie ma bezpośredniego połączenia Parga-Ioannina (choć jest np. Chania (Kreta) -Ioannina!), musielibyśmy jechać na około i to z przesiadką. Strata czasu i pieniędzy. Podjęliśmy szybką decyzję - wypożyczamy samochód. Jest nas piątka, więc się opłaci. I tak w mglisty niedzielny poranek czekaliśmy sobie przed wypożyczalnią . Oczywiście właściciel nie raczył się zjawić, zadzwoniliśmy więc do innego i "już" o 10.00 wyruszyliśmy w drogę.
Jelena, nasz kierowca, czuła się nieco nieswojo, ale tylko przez pięć pierwszych minut. Okolica cudowna - jesienne kolory w dzikich górach Epiru. W pobliżu Prewezy zobaczyliśmy morze, niebieskie w piękne wręcz letniej pogodzie. Gdy tylko nadarzyła się okazja i droga zbliżyła się do plaży, zatrzymaliśmy się i dosłownie wyskoczyliśmy z samochódu, by pobiec ku morzu. Grześ oczywiście się wykąpał, ja pobrodziłem trochę przy brzegu, dziewczyny korzystały z plaży. Nie spieszyło się nam, dotarliśmy do Pargi tuż przed 13.00. Zdjęliśmy drugie śnaidanie (pyszne czekoladowe croissanty) siedząc na bulwarowej ławeczce i rozkoszując się widokiem morza. Wielu chłopców dookoła nas łowiło ryby na żyłkę. Z sukcesami. Potem leniwie przenieśliśmy się do jednej z kafejek na kawę i znów siedzieliśmy pijąc kawę na grecki sposób (2 godziny = 1 filiżanka). Popołudniem udaliśmy się na spacerek po mieście. Wspięliśmy się do parżańskiego zamku, ale już był zamknięty - nic to, wąskie, ostro pnące się w górę uliczki były warte zachodu. Udaliśmy się potem na jedną z tych sławnych plaż Pargi, nie wiem dokadnie, na którą, chyba Krioneri. I znów: Grześ kąpiel, ja brodzenie, panie przesiadywały na kamieniach i wdychały jod.
Na plaży zabawiliśmy trochę za długo, tak że wracaliśmy po nocy do Janen. Po drodze zajechaliśmy na uniwersytet i zjedliśmy kolację, a potem Jelena nas zawiozła do Perama. To był doskonały dzień. Przez cały dzień zrobiłem ze 120 zdjęć. Najlepsze są już na stronie.
Tak nam się spodobał, że chcemy powtórki: może już w tą sobotę - Zagorochoria lub Lefkada, w zależności od tego, która frakcja wygra - "morska" czy "górska". Osobiście jestem w obu.

2003-11-15, Poświęcenie samochodu

Gdy rano z Aleksem udaliśmy się do sklepu po śniadanie (znów słońce i ale piękna pogoda!), zauważyłem przy jednym z domów widocznie nowy samochód, a przy nim odświętnie ubraną rodzinę i księdza. Ksiądz trzymał w ręce Biblię, w drugiej zapewne liście laurowe.
Byłem prawie świadkiem poświecenia nowego rodzinnego zakupu, rzecz prawie normalna. Jeśli zakładam biuro lub sklep w Grecji, też poproszę księdza o poświęcenie miejsca i założenie "świętego kącika" z ikonami.
Gdy wyraziłem zdziwienie przy znajomej Serbce, Draganie, stwierdziła, że dla niej to nic dziwnego, wprost przeciwnie. Ach Bałkany, Bałkany.
Swoją drogą w serbskim występują tak znajome neohelleniście słowa jak "ajde", "bre", czy "krewat". Bałkany, Bałkany.

2003-11-14, Znowu szpital

Tym razem ostatni, ponieważ w Janena są tylko dwa. Musimy wszyscy odbyć badania przed otrzymaniem pozwolenia na pobyt. Ktoś musiał pojechać, wybadać teren, otrzymać instrukcję. Co tam, zgłosiłem się.
System zdrowotny w Grecji jest niestety trochę user-unfriendly. Trzy słowa: nie ma przychodni. O ile nie udajemy się do lekarza prywatnego, musimy wybrać się do szpitala, w którym, w specjalnie wydzielonej części (tzw. "egzoterika jatria" - gabinety zewnętrzne) przyjmują lekarze pacjentów "z ulicy". Zanim jednak nastąpi rejestracja i zanim się przemieścimy do odpowiedniego gabinetu, miniemy ludzi na wózkach, czy łóżkach, ofiary wypadków podłączone do kroplówek, słowem - przejdziemy się po planie "Ostrego dyżuru". Grecka służba zdrowia widocznie nie przewiduje wizyt hipochondryków.
Szpital położony jest na szczęście w pięknej okolicy: na obrzeżu miasta, wśród lasów sosnowych (lasy w Grecji?? a jednak). Przed wejściem wypielęgnowany ogródek.
Jeśli ma się wybiórczą pamięć, można taką wizytę nawet całkiem miło wspominać.

2003-11-14, Nieprzewidziane skutki pracy społecznej

W ramach działalności na rzecz Ewi rozdawałem dzisiaj kolejne potwierdzenia faktu, że jesteśmy studentami, stypendystami i - mimo, że jesteśmy cudzoziemcami, nie stanowimy zagrożenia. Swoją drogą jestem często przez miejscowych brany za Albańczyka...
Przyjrzałem się przy okazji imioniom, nazwiskom, patronimom. Zagubiony w gąszczu obco brzmiących słów. Mher, Mailinda, Kiatir, Rezvez, Turallel, Tayfun, Burcu. Imiona z innych alfabetów. Moje - Przemyslaw - prezentuje się nagle na miejscu, tak samo dziwne i obce. Rozumiem, czasem, że jestem dla Greków taką samą egzotyką, jak Ormianie czy mimo wszystko Turcy. Daleki, bez punktów wspólnych, mówiący szeleszczącym językiem, jadający - hmm, nie wiadomo co, słuchający - na pewno - jakiejś dziwnej muzyki i czytający... nieważne co.
Jakie wrażenie robią wszyscy ci cudzoziemcy, którzy przyjeżdżają do nas i są strasznie zdziwnieni, że jest tak nie-inaczej.
Całe szczęście, że w Programie jest tylu Słowian. Wyłapujemy czasem ze swoich wypowiedzi, z telefonów do znajomych pojedyncze ojedyncze swojsko brzmiące słowa i cieszymy się jak dzieci.

2003-11-13, Ach ta UE

Czekają na kompleksowe badania lekarskie; wygląda na to, że zbadają, co się tylko da. Tej procedurze podlega każdy nie-Europejczyk (ich słowa), który chce otrzymać zezwolenie na pobyt czasowy (zaklęcie dla pani Rowling: "adia paramonis"). Będą tropić nasze obecne choroby zakaźne.
Czy ktoś tu oprcz mnie jest hipochondrykiem?

2003-11-12, Idą Święta

W centrum działają już dwa sklepy z artykułami świątecznymi. Dwumetrowi Święci Mikołaje wyglądają naprawdę przerażająco.

2003-11-12, Rocznica 17 listopada

Prawie 30 lat temu, 17 listopada 1973, junta z pomocą wojska spacyfikowała strajkujących studentów Politechniki Ateńskiej. Od tego czasu ów dzień i jego rocznice obchodzone są jako święto greckiej lewicy, która być może nie jest szczególnie licznie reprezentowana w Parlamencie, ale na pewno jest widoczna na co dzień.
Z tej okazji przez stołówką pojawiła się panelowa wystawa zdjęć i faktów tamtych dni, zaś przez stołówkowy megafon słuchaliśmy piosenek tamtego okresu (w tym Theodorakisa) i - jak mi się zdaje - oryginalnych, zarejestrowanych wtedy przemówień demonstrantów.
Członkowie KNE (Komunistiki Neolea Eladas - Komunistyczna Młodzież Grecji) rozdawali ulotki.

2003-11-11, Dzień Niepodległości

Tu chyba mój pierwszy tak świadomy 11/11. Rano pożyczyłem na chwilę czerwony mazak, narysowałem flagę i napisałem "Polonia - ethniki giorti". Niech wszyscy wiedzą. Po zajęciach postanowiłem spędzić popołudnie samotnie, ponieważ mój jedyny Rodak, Grześ, miał pracę w laboratorium.
Błąkałem się po Janena myśląc o mało czym i oddając się delikatnemu uczuciu nostalgii. Zrobiłem parę średnio udanych zdjęć.
Zjadłem obiad w "Goody's", czego się nie wstydzę. Wieczór już w hotelu, pracowałem na galerią (takie hobby).
Tak, to był udany 11/11, ponieważ przez cały dzień czułem się bardzo Polakiem.

2003-11-11, Znak krzyża

Widziałem, jak babcia uczyła wnuka żegnać się - po grecku.
Powiedziała: pano-kato-deksia-aristera. Góra-dół-prawo-lewo.
Dziecko przeżegnało się powoli, niezgrabnie, z uśmiechem. W ogóle wielu ludzi, w tym - jest zaskoczony - młodych, żegna się w autobusach, gdy mijamy kościoły i kaplice.
W sumie to dziwi mnie moje zaskoczenie

2003-11-10, Wreszcie list

Kir-Sokrat rozmawiał ze mną godzinę na temat ostatecznej wersji listu i kazał mi go wpisać do komputera. Dzisiaj go zawiózł w 5 miejsc do Aten. Poskarżyliśmy się wszyscy na pieniądze, transport, wizę. Ale tak naprawdę chodzi o pieniądze.
Nagle obudziłem się w środku "politycznego życia", jak to określiła moja znajoma: listy, kłótnie, przepychanki. Muszę mieć własne zdanie, moja opinia jakoś się liczy. Nie chcę.
Chcę normalnego, zrutynizowanego, janińskiego, nieplanowanego, spokojnego życia bez listów, kłótni o pieniądze i skarg. Chcę zająć się poważnie Pracą. Chcę więcej chodzić w góry.

2003-11-09, Góra-my 1:1

Z samego rana (9.00) Marianna (Bułgaria), Isabela (Hiszpania), Katherin (Niemcy) i ja (Polska) ruszyliśmy dziarskim krokiem na podbój Mitsikeli. Mój ambitny plan zakładał szczyt (1810 m npm), paniom wystarczało schronisko (1400 m npm).
Pierwsza godzina była łatwa i szybka. Osiągnęliśmy podnóże masywu właściwie od razu. Mitsikeli było na wyciągnięcie ręki. Udało nam się załapać na greckiego pick-upa i parę dobrych zakrętów pokonaliśmy na wietrznej platformie mazdy. Jakie widoki! Janena jest piękna, jezioro urzekające, wysepka romantyczna, w kształcie serca. Nawet Perama (zwana The City of Perama) wydała nam się z wysokości całkiem sporym miasteczkiem. Słodkie złudzenia!
Grecy wysadzili nas przy optymistycznym drogowskazie - "do schroniska" 1,5 godz. i ze śpiewem na ustach ruszyliśmy górską ścieżką. Piękne słońce, oszałamiająca zieleń. Ścieżkę raz po raz przegradzało niskie, ostrolistne i kolczaste dęby. Wszędzie pachnące zioła (oregano i tsai tu wunu!) i charakterystyczny górski dzwoneczek słyszany z nieuchwytnego kierunku.
Wkrótce zaczęli się schody. Chociaż było silne słońce i wyjątkowa widoczność, nie mieliśmy szczęścia do samej ścieżki, którą co i rusz gubiliśmy. Nie wiemy, do dzisiaj, czy to, co uważaliśmy wielokrotnie za oznaczenia szlaku, nie było tylko białym kamieniem i czerwonym mchem. Ale schronisko było coraz bliżej, raz je nawet ujrzeliśmy, daleko i w górze, ale osiągalne. Pełni zapału podążaliśmy dalej. Przy dłuższym odpoczynku na małej hali głosowaliśmy, czy warto kontynuować wędrówkę, czy może lepiej zawrócić. Przekonałem kompanię, ponieważ wypatrzyłem ścieżkę na równoległym zboczu. Obiecałem widok bliskiego już schroniska za 20 minut.
Potem zaczęło się naprawdę trudne. Duża ekspozycja, trudne kamienie, coraz liczniejsze ostrokrzewy, kiepska widoczność. Po godzinie się poddaliśmy, choć jestem przekonany, zaledwie 30 minut od schroniska. Zawróciliśmy...
I po 10 minutach zgubiliśmy ścieżkę, znajdując się nagle w środku niczego, z widokiem na odległe jezioro i trzema stokami do przejścia - na dziko przez kamienie i krzaki. I wciąż słodki zapach ziół i pobrzękiwanie dzwoneczka. Szukaliśmy wszelkich śladów bytności człowieka lub zwierzęcia. Wypatrzyliśmy łuski po nabojach - uratowani. Postanowiliśmy jednak zejść jak najszybciej do leżącego pod nami suchego łożyska potoku i zejść nim jak najniżej się da. Marianna była przeciwko, obawiając się głazów i dużych spadków, ale znów zdecydowało głowsowanie.
Zeszliśmy zadziwiająco szybko, sama droga potokiem była bardzo przyjemna. Gdy byliśmy już prawie u wylotu, zorganizowaliśmy sobie biwak, z czekoladkami i orzechami prosto z Bułgarii, i dyskusją polityczną. Nie ma to jak mieszanka narodowości!
I gdy ruszliśmy, by pokonać ostatni odcinek, dotarliśmy nagle do 10-metrowego spadku i chcą nie chcąc musieliśmy go obejść górą, rękami i nogami napierw wspinając się, a potem schodząc. Dobrze, że Iza nie ma lęku przestrzeni i wybadała trasę! Gdy zszedłem i spojrzałem w górę, stok, po którym się zsunęliśmy, wydał się nie do zdobycia. Nie wiem, jak to zrobiłem. Brak wyboru?
Potem było już łatwo. Choć nie zdobyliśmy celu, nie daliśmy się Górze. My jej jeszcze pokażemy. Nasza czwórka jest dobrana i ambitna. Wróciliśmy w nimbie bohaterów i jesteśmy bardzo zdziwieni, że nikt nie chce z nami iść. Na przykład w przyszły weekend.

2003-11-08, Upał

O godz. 10.00 poszedłem kupić śniadanie. Mniejsza o to, co kupiłem, ważniejsze jak byłem ubrany. Otóż - T-shirt i krótkie spodenki. I nie było zimno. Dzień był piękny, na balkonie w słońcu nie dało się zbyt długo wysiedzieć. Chyba się przez weekend opaliłem...
Podejrzewam, że w Atenach się kąpią.

2003-11-08, Lenistwo

Jeszcze nie byłem na Matriksie.
W sobotę był tutaj teatr tańca Dora Stratu. Biję się w piersi, też mnie zabrakło... Na usprawiedliwienie: pan Alkis Raftis oraz nasz Janis Karajanis zostali w Atenach. Nasi ludzie byli, bardzo im się podobało.
W sobotę nie skorzystałem z nocnego życia Janen, o ktorym krąży tyle opowieści.
Wybrałem Górę.

2003-11-06, To jest właśnie Grecja

Wczoraj był dzień świąteczny. Świętowaliśmy wyjazd Lukasa do Ankony (smutne święto), a gdy wybiła północ, zaczęliśmy swiętować urodziny Rogera (Hiszpania). Zebraliśmy się po 22 przed Nomarchią, czyli w najpopularniejszym miejscu zbiórek. Dla odmiany siąpiło. Czekaliśmy aż się wszyscy zbiorą i ruszyliśmy w dół, w kierunku Kastro i jeziora. Jak można było się spodziewać, wylądowaliśmy w ulubionej knajpce Lukasa, "To rebetiko". Tawerna owa jest o tyle wspaniała, że grają w niej wyłącznie stare rebetika i zeibekika, muzykę orientalną, która przybyła do Grecji wraz z uchodźcami małoazjatyckimi po 1922 roku. Jest bardzo taneczna, szczególnie zeibekika, która wręcz zaprasza do odtańczenia tego najpiękniejszego, improwizowanego, solowego tańca - kiedyś zarezerwowanego dla mężczyzn, teraz to już nie tak ważne. I zaczęło się - oczywiście wino, większość zamówiła retsinę (tym razem Malamatina). Grześ, niekwestionowany gwiazdor wieczoru ruszył na parkiet pierwszy, koło dwunastej. "Na parkiet" - dużo powiedziane. Tawerna jest mała, ale do zeibebika znów nie potrzeba aż tyle miejsca. Jesteśmy w Grecji, więc tańce odbywały się na stołach. Najpierw Grześ, potem ruszyli i inni, Grecy i nie-Grecy. Połowa głośno śpiewała teksty, kto nie śpiewał, to klaskał, wrzeszał, wymachiwał rękami. Jak to się mówi - egine chamos! I tak do późna w noc.
Obok mnie siedziała Niemka Katerina. Pierwszy raz widziała coś takiego. To jest właśnie Grecja - powiedziałem. Tak, to jest właśnie Grecja!

2003-11-05, Szpital+

Kto nie lubi milych rozczarowan?
Bylem dzisiaj w greckim szpitalu (jak tlumacz, doksa to Theo!). Okazalo sie, ze nie ma strajku, ani nawet kolejki. Wszyscy wiedza, jak wszedzie dojsc i chca o tym mowic. Personel zna bardzo dobrze angielski. A jak ktos nie zna, to bez problemu znajduje sie ktos, kto zna. Badania sa kompleksowe i wrecz za dlugie. Dla studentow wszystko jest bezplatne. Nawet dla tych ktorzy nie maja ksiazeczek zdrowia, a sa po prostu przekonujacy. Wyniki odbiera sie tego samego dnia. Obcokrajowcy to mili ludzie. Moge jeszcze powymieniac, ale po co. Czy to Grecja? Czy ktos mnie moze uszczypnac?
Dla rownowagi - ten terminal nie ma polskich liter.

2003-11-03, Program trochę trzeszczy

Kolejne udogodnienie od IKY: lekcje zostały skrócone, jako że uczyliśmy się cały miesiąc za długo, więc teraz "odpracowujemy" czas wolny. Trzy razy w tyogdniu mamy całe dwie godziny zajęć, dwa razy aż trzy godziny.
Tym razem jest to wyraźnie sprzeczne z początkowym warunkami stypendium, gdzie stoi jak wół: zajęcia codziennie 9-13. Czyli cztery, i to zegarowe. Nie wiem, może komuś zależy tak robić nas w konia?
Może jutro pójdę na rozmowę do Ewi, co sobie obiecuję już od tylu dni?
Na zajęciach skupiliśmy się na rzeczownikach. Jakie jest obiecujące kryterium wyróżnienia rzeczowników abstrakcyjnych? Baso stwierdziła, że "abstrakcyjne to takie, których nie można dotknąć". Zapytałem może trochę bezczelnie, czy "piosenka" i "księżyć" są abstrakcyjne. Mam więc obecnie - żartobliwie - zakaz odzywania się na zajęciach.

2003-11-03, Grecja, Serbia i XXI wiek

Byłem dzisiaj ze znajomymi Serbkami założyć konto w Citibanku. Wszystko pięknie, szybciutko, obsługująca pani miła i wyrozumiała, nawet karta bankomatowa znalazła się od ręki. Na nasze nieszczęście zapytaliśmy się na koniec o możliwość uzyskania karty debetowej, jakiejś Visy Electron. Pani gdzieś zadzwoniła i stwierdziła, że "z powodu narodowości" jest to niemożliwe. Zgrzyt.
Nie mogłem się długo uspokoić, Serbki mnie pocieszały, mówiąc, że zdarza im się to cały czas i to wszędzie za granicą. Ciekawe, jak jest u nas, w Polsce. Boję się myśleć.

2003-11-01, Wysepka

Popłynęliśmy małym stateczkiem po jeziorku. Za dziesięć minut dobiliśmy do malutkiego portu. Wszystko malutkie, białe domki, kościółki, klasztorki. Odwie dzieliśmy ten, gdzie dopadli Ali Paszę 1822. Też malutki.
Strasznie dużo ryb, rozmaitej maści i rozmiarów. Za 10 minut przygotują dowolnie wybraną. I złotnicy, wszędzie pierścionki i wisiorki, dużo srebra. Leniwie nie zwiedziliśmy wszystkiego, jeszcze tyle wizyt na wyspie nas czeka...